Regenwormen behoren tot de reuzen van het bodemleven, de zogenoemde macrofauna. In Nederland zijn ongeveer 25 soorten bekend, maar de meeste daarvan worden zelden waargenomen. Enkele soorten komen juist heel veel voor. Regenwormen worden ingedeeld in drie groepen, op grond van hun voedselkeuze, gedrag en voorkomen. Zo zijn er de pendelaars, die diepe verticale gangen maken en plantenresten tot ver in de bodem brengen. Zij vergroten het gehalte aan organische stof, verbeteren de bodemvruchtbaarheid en versterken het vochtregulerende vermogen. Daarnaast zijn er de regenwormen die vlak onder de oppervlakte leven en de soorten die juist dieper in de bodem zitten. De eerste groep composteert plantaardig materiaal en maakt veel stikstof, fosfaat en kalium vrij. De laatste groep bevordert de beluchting en stimuleert de microbiële activiteit in de bodem. Regenwormen zijn gevoelig voor verontreiniging en grondbewerking, zoals ploegen en mestinjectie. Regenwormen spelen door hun gedrag en eigenschappen een belangrijke rol bij de structuurvorming van de bodem. De meeste soorten regenwormen worden aangetroffen bij de melkveehouderij op de kleigronden. Regenwormen zijn cruciaal voor: • nutriëntenhuishouding • bodemstructuur • afbraak en opslag organische stof • opslag en afgifte van water • habitat en biodiversiteit

Regenwormen behoren tot de reuzen van het bodemleven, de zogenoemde macrofauna. In Nederland zijn ongeveer 25 soorten bekend, maar de meeste daarvan worden zelden waargenomen. Enkele soorten komen juist heel veel voor. Regenwormen worden ingedeeld in drie groepen, op grond van hun voedselkeuze, gedrag en voorkomen. Zo zijn er de pendelaars, die diepe verticale gangen maken en plantenresten tot ver in de bodem brengen. Zij vergroten het gehalte aan organische stof, verbeteren de bodemvruchtbaarheid en versterken het vochtregulerende vermogen. Daarnaast zijn er de regenwormen die vlak onder de oppervlakte leven en de soorten die juist dieper in de bodem zitten. De eerste groep composteert plantaardig materiaal en maakt veel stikstof, fosfaat en kalium vrij. De laatste groep bevordert de beluchting en stimuleert de microbiële activiteit in de bodem. Regenwormen zijn gevoelig voor verontreiniging en grondbewerking, zoals ploegen en mestinjectie. Regenwormen spelen door hun gedrag en eigenschappen een belangrijke rol bij de structuurvorming van de bodem. De meeste soorten regenwormen worden aangetroffen bij de melkveehouderij op de kleigronden. Regenwormen zijn cruciaal voor: • nutriëntenhuishouding • bodemstructuur • afbraak en opslag organische stof • opslag en afgifte van water • habitat en biodiversiteit

Deze kaart geeft een beeld over de toxische druk van het mengsel aan gewasbeschermingsmiddelen in Nederlands oppervlaktewater. Toxische druk is belangrijk omdat chemische verontreiniging de aquatische levensgemeenschappen beïnvloedt, en tevens een signaal is dat er maatregelen moeten worden genomen om het water geschikt te maken voor allerlei maatschappelijke doelen (drinkwater, irrigatie, etc.). Alle punten waar in de periode 2013-2018 watermonsters genomen zijn voor het meten van stoffen zijn weergegeven. De toxische druk wordt weergegeven in vijf klassen van toenemende toxische druk. Toenemende toxische druk betekent dat de aquatische levensgemeenschap in toenemende mate belemmerd wordt, waardoor steeds meer soorten verdwijnen.

Deze kaart geeft een beeld over de toxische druk van het mengsel aan overige organische stoffen in Nederlands oppervlaktewater. Toxische druk is belangrijk omdat chemische verontreiniging de aquatische levensgemeenschappen beïnvloedt, en tevens een signaal is dat er maatregelen moeten worden genomen om het water geschikt te maken voor allerlei maatschappelijke doelen (drinkwater, irrigatie, etc.). Alle punten waar in de periode 2013-2018 watermonsters genomen zijn voor het meten van stoffen zijn weergegeven. De toxische druk wordt weergegeven in vijf klassen van toenemende toxische druk. Toenemende toxische druk betekent dat de aquatische levensgemeenschap in toenemende mate belemmerd wordt, waardoor steeds meer soorten verdwijnen.

Deze kaart geeft een beeld over de toxische druk van het mengsel aan PAK's in Nederlands oppervlaktewater. Toxische druk is belangrijk omdat chemische verontreiniging de aquatische levensgemeenschappen beïnvloedt, en tevens een signaal is dat er maatregelen moeten worden genomen om het water geschikt te maken voor allerlei maatschappelijke doelen (drinkwater, irrigatie, etc.). Alle punten waar in de periode 2013-2018 watermonsters genomen zijn voor het meten van stoffen zijn weergegeven. De toxische druk wordt weergegeven in vijf klassen van toenemende toxische druk. Toenemende toxische druk betekent dat de aquatische levensgemeenschap in toenemende mate belemmerd wordt, waardoor steeds meer soorten verdwijnen.

Buurten met relatief meer kwetsbare ouderen en lagere leefbaarheidsscores zijn kwetsbaarder voor de risico’s van klimaatverandering zoals wateroverlast en hittestress. De kaart toont kwetsbare buurten gebaseerd op een combinatie van leefbaarheid, gezondheid en klimaatrisico’s (wateroverlast en hittestress). Belangrijk om te weten is dat de kaart slechts een indicatief beeld geeft van kwetsbare buurten voor heel Nederland waarbij een beperkt aantal indicatoren is meegenomen. Daarnaast is het goed om te beseffen dat ‘buurt’ relatief nog een te hoog schaalniveau is om precies te kunnen bepalen waar klimaat interventies de meeste impact hebben. De kaart moet voornamelijk gebruikt worden als een eerste voorselectie van relevante buurten.

Deze kaart geeft een beeld over de toxische druk van het mengsel aan metalen in Nederlands oppervlaktewater. Toxische druk is belangrijk omdat chemische verontreiniging de aquatische levensgemeenschappen beïnvloedt, en tevens een signaal is dat er maatregelen moeten worden genomen om het water geschikt te maken voor allerlei maatschappelijke doelen (drinkwater, irrigatie, etc.). Alle punten waar in de periode 2013-2018 watermonsters genomen zijn voor het meten van stoffen zijn weergegeven. De toxische druk wordt weergegeven in vijf klassen van toenemende toxische druk. Toenemende toxische druk betekent dat de aquatische levensgemeenschap in toenemende mate belemmerd wordt, waardoor steeds meer soorten verdwijnen.

Deze kaart geeft weer wat de nitraatconcentraties zijn in water dat uitspoelt uit landbouwpercelen in Nederland. Nitraat is een voedingsstof die bestaat uit stikstof en zuurstof. Stikstof wordt in de landbouw met dierlijke mest en kunstmest op de bodem gebracht om planten beter te laten groeien. Een deel van de stikstof spoelt als nitraat uit en komt zo in het grond- en oppervlaktewater terecht. Nitraat is een belangrijke indicator voor de kwaliteit van het grond- en oppervlaktewater, vooral als bron voor drinkwater. De nitraatkaart helpt om inzichtelijk te maken in welke gebieden door nitraatuitspoeling de waterkwaliteit mogelijk een probleem wordt. Het RIVM heeft deze kaart gemaakt met een statistisch model op basis van gegevens uit het Landelijk Meetnet effecten Mestbeleid (LMM). Deze kaart helpt om de discussie te voeren waar in Nederland aanvullende maatregelen nodig zijn om uitspoeling van nitraat uit landbouwgronden verder te verminderen. Er kunnen op basis van de nitraatkaart geen uitspraken gedaan worden over de waterkwaliteit op detailniveau. De waarden in deze kaart kunnen in werkelijkheid gemiddeld 15 mg/L hoger of lager uitvallen.

Deze kaart geeft een beeld over de toxische druk van ammonium/ammoniak in Nederlands oppervlaktewater. Toxische druk is belangrijk omdat chemische verontreiniging de aquatische levensgemeenschappen beïnvloedt, en tevens een signaal is dat er maatregelen moeten worden genomen om het water geschikt te maken voor allerlei maatschappelijke doelen (drinkwater, irrigatie, etc.). Alle punten waar in de periode 2013-2018 watermonsters genomen zijn voor het meten van stoffen zijn weergegeven. De toxische druk wordt weergegeven in vijf klassen van toenemende toxische druk. Toenemende toxische druk betekent dat de aquatische levensgemeenschap in toenemende mate belemmerd wordt, waardoor steeds meer soorten verdwijnen.

De beschikbaarheid van zoet grond- en oppervlaktewater is van belang voor landbouw, industrie, drinkwater en natuur. Verzilting van het grond- en oppervlaktewater vindt plaats in het kustgebied van Nederland door indringing van zeewater via de grote rivieren en zoute kwel (het omhoog stromen van zout grondwater naar het oppervlak). Het ligt in de verwachting dat door de voorspelde klimaatverandering en toekomstige stijging van de zeespiegel, de zoute kwel en de zoutindringing vanuit de zee zal toenemen en de beschikbaarheid van zoet grond- en oppervlaktewater zal afnemen. Deze factsheet behandelt de beschikbaarheid van zoet grondwater. Grondwater De huidige beschikbaarheid van zoet grondwater in het Nederlandse kustgebied is beperkt door het ondiep voorkomen van zout grondwater. Dit zoute grondwater is ‘oud’ zeewater dat tijdens de Holocene overstromingen van de zee de ondergrond is ingetrokken. Sinds het aanleggen van polders door de mens stroomt dit zoute grondwater weer richting het oppervlak (zoute kwel). Door genoemde processen is de ruimtelijke variatie van het voorkomen van zoet grondwater groot. In de zuidwestelijke delta, en de noordelijke kustgebieden zit het zoute grondwater zeer ondiep (< 5 m-mv) terwijl in west-Nederland het zoute grondwater tussen 25 en 50 m-mv wordt aangetroffen. Onder de duinen worden dikke zoetwaterbellen aangetroffen (tot 100 m) die voor drinkwater worden gebruikt. Onder hoger gelegen zandige kreekruggen komen zoetwaterbellen van 5 tot 25 m dikte waaruit door de landbouw voor beregening wordt onttrokken. De kaart met het grensvlak van 1000 mg/l chloride geeft op landelijks schaal aan tot op welke diepte zoet grondwater wordt aangetroffen en geeft dus een goede indicatie waar zoet grondwater beschikbaar is. De kaart is gebaseerd op een groot aantal metingen maar de ruimtelijke variatie is zo groot dat de kaart niet geschikt is voor gebruik op lokale schaal. Het zoet-brak grondwater grensvlak varieert niet veel in de tijd omdat stromingsprocessen in de ondergrond langzaam gaan. Echter, bij het onttrekken van zoet grondwater in kustgebieden kan bij een te groot onttrekkingsdebiet in korte tijd dieper zout grondwater worden aangetrokken. Dit proces heet zoutwater opkegeling en beperkt de zoetwaterbeschikbaarheid. Onderstaande figuur laat zien dat verzilting van onttrekkingsputten een serieus probleem is. Definities: Chloride is een conservatieve stof die relatief veel bemeten is t.o.v. andere stoffen en is de dominante representant voor het zoutgehalte van water. Definities van zoet, brak en zout water zijn daarom gebaseerd op chloride concentratie. Klasse: Chloride concentratie (mg Cl /l) Zoet: < 1000 Brak: 1000 – 3000 Zout: > 3000